URL چیست؟

امروز می‌خوایم درباره یه چیزی صحبت کنیم که هر روز باهاش سر و کار داریم، اما شاید خیلی بهش توجه نکرده باشیم: URL یا همون آدرس صفحات وب‌سایت‌ها.

می‌دونم، شاید فکر کنید این موضوع خسته‌کننده‌ست، اما باور کنید اینطور نیست! URLها دنیای جالبی دارن و دونستن درباره‌شون می‌تونه خیلی به کارمون بیاد، مخصوصاً اگه با وب‌سایت‌ها سر و کار داریم یا می‌خوایم سایت خودمون رو بهتر کنیم.

توی این مطلب، قراره همه چیز رو درباره URLها یاد بگیریم. از اینکه اصلاً URL چیه و چطور کار می‌کنه، تا اینکه چطور می‌تونیم ازش برای بهبود سئو سایتمون استفاده کنیم. قول میدم تا آخر این مطلب، نگاهتون به اون آدرسی که بالای مرورگرتون می‌بینید کاملاً عوض بشه!

پس بزنید بریم سراغ دنیای جذاب URLها!

URL چیه؟

یونیفرم ریسورس لوکیتور (URL یا uniform resource locator) آدرس یه صفحه وب یا فایل خاص (مثل ویدیو، عکس، GIF و غیره) روی اینترنته.

همون چیزیه که توی نوار آدرس مرورگرت تایپ می‌کنی تا به یه منبع آنلاین دسترسی پیدا کنی.

URLها چطور کار می‌کنن؟

بذار سریع بگم URLها چطور کار می‌کنن:

وقتی یه URL رو توی نوار آدرس مرورگرت تایپ می‌کنی، داری به مرورگرت دستورالعمل‌های دقیقی میدی که کجای اینترنت بره.

وقتی مرورگر این رو فهمید، یه درخواست به یه وب سرور توی اون آدرس می‌فرسته. این سرور یه کامپیوتر قدرتمنده که صفحه وب یا فایلی رو که می‌خوای بهش دسترسی پیدا کنی، ذخیره کرده.

وقتی سرور درخواستت رو پردازش کرد، منبع درخواستی (صفحه وب، عکس، ویدیو و غیره) رو برات می‌فرسته.

بعدش مرورگرت محتوای اون منبع رو روی صفحه نمایش میده.

این تعامل بین مرورگرت، URL و وب سرور، فرآیند اصلیه که اینترنتی که می‌شناسیم رو به کار میندازه.

چرا URLها مهمن؟

یه URL مرورگرت رو به نقطه دقیقی – چه یه صفحه وب باشه چه یه فایل – که می‌خوای ببینی، هدایت می‌کنه.

این مهمه چون میلیاردها منبع توی بیش از یه میلیارد وب‌سایت وجود داره.

URLها هر کدوم از اینا رو، از صفحه اصلی گرفته تا اکانت اینستاگرام سگت، به طور منحصر به فرد شناسایی می‌کنن و تو رو به جایی که می‌خوای بری می‌رسونن.

این یه مزیت از طرف کاربره.

از طرف توسعه‌دهنده وب‌سایت، URLها به همون اندازه مهمن.

توسعه‌دهنده‌ها موقع کار با زبان نشانه‌گذاری فرامتن (HTML) وب‌سایت از URLها استفاده می‌کنن.

اونا از URLها برای ایجاد لینک بین صفحات مختلف با استفاده از عنصر لنگر یا Anchor (که بهش تگ هم میگن) استفاده می‌کنن. این به شما اجازه میده صفحات وب رو به هم وصل کنید و به کاربرها اجازه میده بین اونا حرکت کنن.

علاوه بر این، URLها اجازه میدن کد رو به فایل‌های مجزا که می‌تونن به هم لینک بشن، تقسیم کنیم.

پس همه فایل‌های CSS، فایل‌های جاوااسکریپت و سایر دارایی‌هات می‌تونن به طور مرتب سازماندهی بشن. HTML فقط نیاز داره به اون URLها ارجاع بده تا همه چیز رو برای صفحه وب نهایی کنار هم بذاره.

حالا بیا ببینیم URLها چه ساختاری دارن.

نکته: URLها می‌تونن توی میزان دیده شدن وب‌سایتت توی نتایج جستجو هم نقش داشته باشن. پس خوبه که با استفاده از ابزار ها بررسی کنی که مشکلی با اونا وجود نداره.

قسمت‌های مختلف ساختار URL چیا هستن؟

ساختار یه URL به پنج قسمت مشخص تقسیم میشه. اینطوری:

طرح (Scheme) اولین بخش URLه. این بخش پروتکل دسترسی به منبع رو نشون میده.

پروتکل یه سری قوانینه که مشخص می‌کنه ارتباط بین مرورگر و سرور وب چطور باید برقرار بشه.

طرح‌های رایجی که احتمالاً می‌شناسی عبارتند از:

HTTP

پروتکل انتقال ابرمتن (HTTP) یه پروتکل استاندارد برای برقراری ارتباط بین مرورگر و سرور وبه.

وقتی یه URL با پیشوند “http” وارد می‌کنی، مرورگرت یه درخواست به سرور می‌فرسته تا منبعی که توی URL مشخص شده رو بگیره.

اگه اون منبع در دسترس باشه، سرور با فرستادن اون منبع جواب میده.

اما این ارتباط امن نیست. یعنی هر کسی می‌تونه داده‌ها رو بین راه بخونه.

این یه حفره امنیتی جدی ایجاد می‌کنه. به همین خاطره که این روزا وب‌سایت‌ها (و موتورهای جستجو) پروتکل انتقال ابرمتن امن (HTTPS) رو ترجیح میدن.

HTTPS

این همون داداش امن‌تر HTTPه. که یه لایه رمزنگاری به نشست (Session) وبت اضافه می‌کنه.

این یعنی هر اطلاعاتی که بین مرورگر و سرور رد و بدل میشه، رمزنگاری شده و برای افراد بیرونی خیلی سخت‌تره که بتونن اونو بخونن.

علاوه بر HTTPS، مرورگرها می‌تونن با طرح‌های دیگه‌ای مثل پروتکل انتقال فایل (FTP) و mailto هم کار کنن.

FTP و Mailto

FTP برای انتقال فایل بین مرورگر و سرور وب استفاده میشه.

وقتی یه URL که با “ftp” شروع میشه رو وارد می‌کنی، یه ارتباط با سرور FTP برقرار میشه.

بعدش می‌تونی فایل‌های وب‌سایتت رو مدیریت کنی. یعنی می‌تونی هر فایلی که می‌خوای رو دانلود یا آپلود کنی.

برخلاف HTTP و HTTPS، FTP فقط روی انتقال فایل‌ها تمرکز داره. نه نمایش صفحات وب. و یه URL معمولی FTP چیزی شبیه به اینه:

ftp://ftp.host.com/

طرح mailto برای ایجاد یه پیوند ابرمتنی استفاده میشه که برنامه ایمیل کاربر (مثل Outlook، Gmail و غیره) رو باز می‌کنه تا یه ایمیل بفرسته.

وقتی روی لینکی با این پیشوند کلیک می‌کنی، به طور خودکار برنامه ایمیل پیش‌فرضت باز میشه و آدرس ایمیل گیرنده که توی URL مشخص شده بود، از قبل پر میشه.

این برای اینکه کاربرها بتونن سریع به تماس‌هایی که توی وب‌سایت‌ها فهرست شدن ایمیل بفرستن راحته، بدون اینکه مجبور باشن آدرس ایمیلشون رو کپی و پیست کنن.

اگرچه به اندازه HTTP یا HTTPS رایج نیستن، اما هم FTP و هم mailto توی موقعیت‌های خاص نقش‌های مهمی دارن.

آتوریتی (Authority)

آتوریتی دومین بخش یه URLه که بعد از الگوی کاراکتر “://” میاد.

این بخش به مرورگرت میگه سایت رو کجا پیدا کنه و مال کیه.

مسیر (Path)

بخش بعدی URL، مسیره. این بخش دستورالعمل‌های مشخصی رو برای رسیدن به صفحه (یا منبع) درخواستی روی یه دامنه نشون میده.

مثل مسیر دقیقی می‌مونه که برای رسیدن به یه اتاق توی یه ساختمون بزرگ (دامنه) طی می‌کنی.

پارامترها (Parameters)

پارامترها (یا کوئری استرینگ ها) یه بخش اختیاری از URL هستن که بعد از علامت سوال (?) میان.

اینا محتوای یه صفحه رو بر اساس کلید و مقداری که مشخص شده تغییر میدن.

کلید مثل یه برچسبه که میگه چی رو تغییر بدیم. مقدار هم معیار دقیق تغییر رو مشخص می‌کنه.

بیا از URL مثال زیر استفاده کنیم تا این رو بهتر بفهمیم:

توی این مثال، “category” کلیده و “fitness” مقداره. این پارامتر یه فیلتر روی صفحه وب اعمال می‌کنه تا فقط مقاله‌های مربوط به تناسب اندام رو نشون بده.

انکر (Anchor)

انکر (که بهش fragment identifier هم میگن) آخرین بخش اختیاری URLه که کاربرا رو به یه بخش خاص از یه صفحه وب می‌بره.

این بخش بعد از علامت مربع (#) میاد.

توی مثال بالا، مرورگر به جای اینکه صفحه وب رو از بالا باز کنه، مستقیماً به بخش سوالات متداول (FAQ) صفحه وب اسکرول می‌کنه.

اما انکرها فقط به محتوای متنی محدود نمیشن.

برای یه فایل ویدیویی یا صوتی، مرورگر مستقیماً به زمان مشخص شده در انکر می‌پره.

مثلاً، یه URL مثل https://www.example.com/video#t=2m30s باعث میشه مرورگر ویدیو رو مستقیماً از دقیقه 2 و 30 ثانیه شروع کنه.

انواع اصلی URLها چیا هستن؟

URLها رو می‌شه بر اساس ساختار و هدفشون به دسته‌های مختلفی تقسیم کرد. اینا چند نوع رایجن:

URLهای مطلق

یه URL مطلق (Absolute URL) آدرس کامل وب یه منبع رو ارائه می‌ده، شامل پروتکل (مثل HTTP یا HTTPS)، نام دامنه، مسیر و احتمالاً اجزای دیگه مثل پارامترها و لنگرها.

URLهای مطلق معمولاً وقتی از یه وب‌سایت به وب‌سایت دیگه لینک می‌دیم و موقع به اشتراک گذاشتن لینک‌ها به صورت آنلاین استفاده می‌شن.

چند تا مثال از URLهای مطلق:

https://www.domain.com/section/science
https://domain.com/wiki/sleep
https://domain.com/products/

URLهای نسبی

یه URL نسبی (Relative URL) فقط مسیر رو مشخص می‌کنه. یعنی فهرست و اسلاگ.

یکی از موارد استفاده URLهای نسبی، لینک دادن بین صفحات توی یه وب‌سایت برای ایجاد لینک‌های داخلیه.

این کار از تکرار دامنه پایه و پروتکل توی هر لینک داخلی جلوگیری می‌کنه.

چند تا مثال از URLهای نسبی:

documents/report.pdf

archives/article123

blog/what-is-internet

URLها بر اساس هدف خاصی که دارن هم دسته‌بندی می‌شن. بیا الان به این نوع URLها نگاه کنیم.

URLهای کانونی

یه URL کانونی (Canonical)، URL اصلی برای یه مجموعه از URLهای تکراری روی سایتته.

URLهای تکراری صفحاتی هستن که اساساً محتوای یکسانی دارن.

مثلاً، ممکنه همون محتوا روی این آدرس‌ها در دسترس باشه:

https://www.example.com/products
https://www.example.com/products/
https://www.example.com/all-products

URL کانونی به عنوان یکی از این گزینه‌ها تعریف می‌شه. فرض کنیم https://www.example.com/products باشه.

مشخص کردن یه URL کانونی به موتورهای جستجو کمک می‌کنه بفهمن کدوم URL رو ایندکس کنن (توی پایگاه داده‌شون ذخیره کنن) و توی نتایج جستجو نشون بدن. (اگه محتوای تکراری روی URLهای مختلف وجود داشت، موتورهای جستجو به طور شهودی این رو نمی‌دونستن.)

URLهای بازگشتی

یه URL بازگشتی (Callback) صفحه‌ایه که کاربرا وقتی یه عمل یا وظیفه خاص رو تموم می‌کنن، به طور خودکار به اون هدایت می‌شن.

مثلاً، وقتی یه کاربر با استفاده از یه سرویس احراز هویت شخص ثالث مثل گوگل وارد یه وب‌سایت می‌شه، صفحه‌ای که بعد از احراز هویت موفق با گوگل به اون هدایت می‌شه، URL بازگشتیه.

URLهای تزئینی

یه URL تزئینی (Vanity) یه URL سفارشیه که نسبت به URLهایی که معمولاً می‌بینی کوتاه‌تر و به اشتراک گذاشتنش راحت‌تره.

URLهای تزئینی توی کمپین‌های بازاریابی یا توی شبکه‌های اجتماعی برای تبلیغ یه صفحه وب خاص روی سایتت استفاده می‌شن.

می‌تونی از ابزارهای کوتاه کننده URL مثل Bitly، TinyURL و Short.io برای ساختنشون استفاده کنی.

چند تا مثال از URLهای تزئینی:

domain.com/sale
domain.io/BestDealsNow
domain.com/discount
domain.org/charity

چطور از URLها استفاده کنیم

URLها ابزارهای قدرتمندی هستن. اگه نقششون رو توی موقعیت‌های مختلف، مثل مرورگرهای وب، HTML و فناوری‌های دیگه بفهمی، می‌تونی به طور موثر ازشون استفاده کنی.

مرورگر

استفاده از URLها توی مرورگر وب رایج‌ترین راهیه که مردم باهاشون تعامل می‌کنن. اینطوری:

• وارد کردن URLها: کافیه URL رو توی نوار آدرس مرورگرت تایپ کنی و دکمه “Enter” یا “Return” رو بزنی. بعدش مرورگر به صفحه وب یا منبع مشخص شده می‌ره.
• بوکمارک‌ها: می‌تونی URLها رو به عنوان بوکمارک توی مرورگرت ذخیره کنی تا بعداً راحت بهشون دسترسی داشته باشی.
• تاریخچه مرور: مرورگرها تاریخچه‌ای از URLهایی که بازدید کردی رو نگه می‌دارن، که باعث می‌شه راحت بتونی به صفحاتی که قبلاً دیدی برگردی.

HTML

توی HTML، URLها برای این موارد استفاده می‌شن:

• پیوندهای ابرمتنی (Hyperlinks): URLها توی تگ‌های لنگر () برای ایجاد پیوندهای ابرمتنی استفاده می‌شن. این لینک‌ها به کاربرا اجازه می‌دن کلیک کنن و به صفحات وب یا منابع دیگه برن.
• جاسازی منابع (Embedding resources): URLها برای جاسازی تصاویر، ویدیوها و منابع دیگه توی صفحات وب استفاده می‌شن. مثلاً، یه تگ تصویر () ممکنه یه ویژگی منبع (src) داشته باشه که شامل یه URL باشه که به یه فایل تصویری اشاره می‌کنه.
• لینک کردن CSS و JavaScript: URLها برای لینک کردن فایل‌های CSS و JavaScript خارجی به اسناد HTML استفاده می‌شن، که باعث می‌شه بتونی محتوا، سبک و عملکرد رو از هم جدا کنی.

فناوری‌های دیگه

URLها توی فناوری‌های مختلف دیگه هم نقش مهمی دارن. اینا چند تا استفاده رایجن:

• شبکه‌های اجتماعی: URLها برای به اشتراک گذاشتن محتوای وب روی پلتفرم‌های شبکه‌های اجتماعی استفاده می‌شن. وقتی یه URL رو پست می‌کنی، خیلی از سایت‌های شبکه‌های اجتماعی می‌تونن یه پیش‌نمایش از محتوا رو بگیرن و نمایش بدن.
• کدهای QR: کدهای QR می‌تونن URLها رو کدگذاری کنن. وقتی با یه گوشی هوشمند اسکن می‌شن، کاربر رو به یه صفحه وب هدایت می‌کنن، معمولاً برای اهداف بازاریابی یا اطلاع‌رسانی.
• ایمیل: URLها اغلب توی ایمیل‌ها گنجونده می‌شن تا گیرنده‌ها رو برای اهداف تبلیغاتی، تأیید کاربر (مثل لینک‌های تأیید ایمیل)، ارائه مطالعه بیشتر و غیره به صفحات وب هدایت کنن.

سوالات متداول

برای جمع‌بندی، بیا چند تا سوال متداول درباره URLها رو پوشش بدیم.

1. URL مخفف چیه؟

URL مخفف Uniform Resource Locator هست. این آدرس وبیه که مکان یه منبع روی اینترنت رو مشخص می‌کنه.

2. تفاوت بین URL و URI چیه؟

یه Uniform Resource Identifier (URI) یه منبع رو برچسب‌گذاری یا شناسایی می‌کنه اما لزوماً بهت نمیگه چطور اون رو بازیابی کنی.

مثلاً، isbn:0261103303 کتابی با اون شماره ISBN رو شناسایی می‌کنه اما نمیگه کجا یا چطور می‌تونی اون رو بگیری.

یه URL نوع خاصی از URIه که نه تنها یه منبع رو شناسایی می‌کنه، بلکه راه دسترسی به اون رو هم فراهم می‌کنه.

مثلاً، https://www.example.com/page.html یه URLه که بهت میگه منبع، صفحه وبی هست که روی سرور example.com در /page.html قرار داره. و از پروتکل HTTPS برای دسترسی به اون استفاده می‌کنه.

این تفاوت اصلیه.

URLها همیشه به منابع اشاره می‌کنن – URIها فقط اونا رو نام‌گذاری می‌کنن.

3. آیا URL یه آدرس IP هست؟

یه URL همون آدرس IP نیست، که فقط نام دامنه رو شناسایی می‌کنه.

URLها علاوه بر مشخص کردن مکان (نام دامنه)، اطلاعات اضافی مثل پروتکل‌ها و مسیرهای فایل رو هم شامل می‌شن.

چندین URL می‌تونن به یه آدرس IP اشاره کنن. اما هر آدرس IP فقط می‌تونه یه دامنه رو شناسایی کنه.

4. آیا URLها به بزرگی و کوچکی حروف حساسن؟

طبق استانداردهای سیستم نام دامنه (DNS)، بخش نام دامنه یه URL نسبت به بزرگی و کوچکی حروف حساس نیست.

حساسیت به بزرگی و کوچکی حروف سایر اجزا (مسیر، پارامترها، لنگر و غیره) به پیکربندی وب سرورت بستگی داره.

برای اینکه یکدست باشی، حتی اگه سرورت اجازه استفاده از حروف مختلط رو میده، با URLها طوری رفتار کن که انگار به بزرگی و کوچکی حروف حساسن. و برای همه بخش‌های URLها از حروف کوچک استفاده کن. چون این روش استاندارد ساخت URLهاست.

منبع: رادزاد